دوشنبے17ستمبر (اے پي پي) وزيراعظم عمران خان ??ئي??ي دي چې د افغانستان مسئله به ټولو له په ګډه حل كول وي٬ افغانستان په دې پړاٶ كښې تنها نشي پرېښودل كېدے٬ كه افغانستان تنها پرېښودل شو نو بېلا بېلې مسئلې به سر پورته كړي، د شنګھائي مرستې په تنظيم كښې ګدون زما دپاره د فخر ??بر?? ده۔ د دې خيالاتو څرګندونه ده د جمعې په ورځ د شنګھائي مرستې تنظيم (اېس سي او) د مشرانو شلمې غونډې ته خپلې وېنا كښې وكړې۔ ده و??ئي?? تجارت٬ سرمايه كارۍ او د روابطو ودې لپاره اېس سي او يو اهم پلېټ فارم دے٬ مواصلاتي رابطو سره به په منطقه كښې مثبته تبديلي راشي۔ وزيراعظم د كرونا وباء ذكر كولو سره و??ئي?? دې سره نړيوال معيشتونه ځپل شوي دي۔ ده و??ئي?? ماحولياتي بدلون دوېم اهم چېلنج دے كوم چې نړۍ ته رامخې ته دے،پاکستان د ماحولياتي بدلون د اثراتو مخنيوي لپاره بېلين ټري منصوبه پېل كړې ده۔ وزيراعظم د افغانستان د صورتحال ذكر كولو سره و??ئي?? اوس به د افغانستان حقيقت نړۍ ته تسليمول وي، د افغانستان مسئله مونږ ټولو له په ګده حل كول دي، دا افغانانو سره د ملګرتيا او ودرېدو وخت دے۔ ده و??ئي?? پاکستان د ترهګرۍ په ضد جنګ كښې اهم كردار لوبولې، په دې جنګ كښې پاكستان د اتيا زره كسانو قربانۍ وركړې دي،زمونږ معيشت ته د ترهګرۍ په ضد جنګ كښې زيان رسېدلې۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? موسمياتي بدلون نړۍ لپاره لوے چېلنج دے، مونږ د ښه چاپېرچل ودې لپاره د شجركارۍ كمپائن پېل كړې دې، مونږ د هېواد په هره ھغه برخه كښې بو??ي نال كړي چرته چې ونې نه وې۔ ده و??ئي?? د شجركارۍ د كمپائن د نړۍ په بېلا بېلو هېوادونو كښې ستائنه شوې ده۔ ده و??ئي?? د كشمير كشاله د ملګرو ملتونو د قراردادونو له مخې حل كېدل پكار دي۔ ده و??ئي?? افغانستان انساني بحران٬ خوراك٬ د ضرورت د بنيادي څيزونو او نورو چېلنجونو سره مخ دے۔ ده و??ئي?? مونږ د آزاد او خپلواكه فلسطين ملاتړ كوٶ۔ده و??ئي?? زه تاريخي اېس سي او سمټ لپاره ښائسته دوشنبے ښار ته په راتګ خوشحاله شوے يم٬ دا لمحه نوره هم خوشګواره ده ځكه چې دا د تاجکستان د آزادۍ 30مه سالګرې سره تړلې ده او مونږ د تاجكستان وروڼو ته د زړه پهاخلاص مباركي وركوم۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? زه په دې موقع صدر امام علي رحمانوف د تاجکستان چيئرمېن شپ په مهال د اېس سي او په دانشمندانه ذمه وارو مباركي وركوم۔ ده و??ئي?? د اېس سي او 20مه سالګره تر اوسه زمونږ په سفر غور لپاره مهم پړاٶ دے دے۔ وزيراعظم و??ئي?? جون كال 2001 نه تر اوسه اېس سي او اوږد سفر كړے او د شنګهائي مرستې تنظيم حجم او قد كښې اضافه شوې ده. ده و??ئي?? اېس سي او نن په مجموعي توګه د نړۍ د آبادۍ 44م ٬ د زمكې په مخ 25م او د نړۍ د جي ډي پي د شل فيصده نمائندګي كوي۔ ده و??ئي?? د اېس سي او د معياري او اداره جاتي بنياد قوي كولو٬ امنيت ، سماجي او اقتصادي پرمختګ په اړه عملي مرستې ته وده وركولو كښې متاثر كن پېشرفت شوے دے. ده و??ئي?? كه هر څو اېس سي او پخوانو او د نوې چېلنجونو په ځواب كښې د ښه كاركردګۍ څرګندونه كړې ده خو په تندۍ سره پېچلې نړيوال ماحول او جيو سياسي اړې ګړې به په راتلونكي وخت كښې زمونږ د عزم امتحان اخلي۔ ده و??ئي?? مونږ له به د بلاك سياست پلو د هر ډول تګ مزاحمت پكار وي او په دې ??بر?? زور رواړل پكار دي٬ يو بل سره په سوله پاتې كېدل او مرسته تصادم نه بلكې د نړيوال سياسي بنياد محرك پكار دے۔د و??ئي?? د کورونا وائرس وباء نړۍ سخته ځپلې ده او د دې نه د انساني ستونزو او زيان اندازه لګېدې شي٬ 46 لكه كسان مړه شوي دي او 223 مېليونه ځپل شوي دي۔ وزيراعظم و??ئي?? دي سره ګرده نړۍ كښې د صحت عامه نظام ځپل شوے، معيشتونه زوال او کساد بازارۍ سره مخ دي۔ ده و??ئي?? د كورونا له امله بې وسه خلق هر ځائ زيات ځپل شوي دي، شل كالو كښې په لومړي ځل په نړۍ كښې غربت زيات شوے دے۔ ده و??ئي?? په پاكستان كښې مونږ د سمارټ لاك ډاٶن لائحه خپله كړې چې پكښې په يو وخت ژوند بچ كول٬ معاش محفوظول او د معيشت فعاليت ته پام ګرځول شوے۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? پاکستان د سماجي تحفظ پروګرام احساس د لارې د لكونو په شمېر كورنيو په سروائول كښې مرسته كړې، ما د “فلوبل انيشي ايټو فار ډېټ ريليف” هم پېل كړے دغسې چې پرمختګ كوٶنكو هېوادونو لپاره د كورونا وباء منفي اثرات كمولو سره د پائيدار پرمختګ په ترلاسه كولو كښې مرسته وشي۔ ده و??ئي?? لږ وخت كښې د كورونا واكسين تيارول د سائنس يوه معجزه ده، مونږ دا ګڼو چې سائنس له د نړۍ په هڅو كښې لارښودنه جاري ساتل پكار دي ځكه چې سائنس د وبائي رنځونو مقابله كوي٬ د كورونا وائرس صورتحال د سياسي كولو هڅو څخه ډډه پكار ده ځكه چې دا په داسې وخت كښې تقسيم دے كله چې د نړۍ يو موټې كېدو ته اړتيا ده۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? د كوروانا واكسين هر يو ته د برابرۍ په بنياد او په نړيواله كچه د اولس خېرښګړې لپاره ترلاسه كېدل پكار دي۔ ده و??ئي?? د موسمياتي بدلون يو بل لوے خطر مونږ ته رامخې ته دے، د دې اثرات كمولو ته په نړيواله اېجنډا كښې زياته ترجيح وركړې ??وې?? ده و??ئي?? په نړيواله كچه د كاربن په اخراج كښې د پاكستان ګډون د نشت برابر دے، د دې باوجود پاكستان په لس انتهائي كمزورې هېوادونو كښې شامل دے،دې لپاره د موسمياتي بدلون مخنيوې زما د حكومت اهم ترجيح ده۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? مونږ د موسمياتي بدلون مفني اغيز كمولولپاره يو شمېر اهم اقدامات كړي چې پكښې لس بېلون ټري سونامي منصوبه هم شامله ده۔ ده و??ئي?? کلين اېنډګرين پاکستان لپاره زمونږ د اقداماتو مقصد نه يوازې د فطرت حفاظت او د ماحولياتي نظام بحالي ده بلكې سېلګري زياتول او زمونږ ځوانانو لپاره د زرګونو په شمېر نوې ملازمتونه پېدا كول دي، مونږ تر كال 2030 خپل 60 فيصده توان د پاك ساتلو هدف لرو۔ ده و??ئي?? مونږ د مشتركه مقاصدو ترلاسه كولو لپاره نړيوالې ورورولۍ سره د پېرس لوظنامې جامع نفاذ لپاره كار جاري ساتلے۔ وزيراعظم عمران خان د نائن الېون بريدونو د شل كالو د ترسره كېدو ذكر كولو سره و??ئي?? چې د نړيوالې ورورولۍ بشپړه هڅو باوجود د ترهګرۍ خطرې اوس هم په ځائ دي٬ يو مذهب ترهګرۍ سره تړلو سره په ګرده نړۍ كښې د د ښي اړخ او بالادست ډلو پروپېګنډه كولو او د اثر رسوخ په ځائ ساتلو موقع وركړې شوې، په يو څو كېسونو كښې داسې انتها خوښ او متعصبنظريات تش په نامه جمهوريتونو كښې په رياستي اقتدار قبضه كولو لپاره لاس ښپې وهلې دي۔ ده و??ئي?? كه مونږ دا خطرې او چېلنجونه نظر انداز كړل نو د ترهګرۍ په ضد جنګ كښې به بريالي نشو چې پكښې د ټولو نه زياته لويه رياستي ترهګري ده كومه چې په متنازعه سيمو كښې د غېر قانوني قبضې له مخې د اولس په ضد جاري ده۔ ده و??ئي?? پاكستان د لسيزو راهسې ترهګرۍ سره مخ دے٬ د كومې منصوبه بندي٬معاونت او مالي اعانت چې زمونږ د پولې نه پورې اړخ ته رياستي ادارې كړې۔ ده و??ئي?? د شخړو د فعاله سيمو نه بهر د پاكستان نه زيات بل يو هېواد ته زيان نه دے ??وې??، مونږ د اتيا زره كسانو قربانۍ وركړې دي او 150 اربه نه زيات معاشي زيان مو شوے، او د دې نه علاوه د لكونو په شمېر په كورنۍ كچه خلق كډه كولو سره ځپل شويدي. د دې باوجود زمونږ عزم قوي دے، مونږ به د ترهګرۍ او انتها خوښۍ په ضد جنګ نړۍ سره په ګډه كوٶ۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? نړيوال او سيمه ايز امن او سلامتيا تهرامخې ته خطرو مخنيوې اېس سي او لپاره اهم دے، مونږ ګڼو چې د تصفيه طلب شخړو سوله ايز هواري لپاره د ملګرو ملتونو د سلامتي كونسل په قراردادونو عملدرآمد او د مرستې ماحول سازول ضروري دے۔ ده و??ئي?? د سلامتي كونسل د قراردادونو خلاف ورزي كولو سره د متنازعه سيمو حېثيت بدلولو له يو اړخيزه او غېر قانوني اقدامات د سلامتي كونسل د قراردادونو منافي دي او اېس سي او له د دې ډول اقداماتو غندنه پكار ده۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? چې په دې وروستيو كښې د شويو پېښو له مخېافغانستان زمونږ د پام مركز دے، د افغانستان د پخواني حكومت ناڅاپي بدلېدو ټول حېران كړي٬ د طالبانو قبضې او د غېر ملكي ځواكونو انخلاء په افغانستان كښې نوے حقيقت رامخې ته كړے، دا هر څه د وېنې بهېدو٬ د كورنۍ جګړې او د كډوالو په لويه كچه د كډې كولو نه غېر شوي كوم چې د اطمينان سبب جوړېدل پكار دي۔ ده و??ئي?? اوس دا د نړيوالې ورورولۍ په اجتماعي مفاد كښې ده چې دا ??بر?? دې باوري كرې شي چې په افغانستان كښې دې بله نوې تنازعه نه وي او د امنيت صورتحال مستحكم وي۔ ده و??ئي?? سمدستي ترجيحات انساني بحران او د معاشي تنزلې لاره نيول دي، د افغانستان پخواني حكومت په غېر ملكي مرستې زيات انحصار كولو او دا مرسته ختمول د معاشي تباهۍ سبب جوړېدې شي، دا افغانانو سره د كلك ودرېدو وخت دے٬ مونږ د ملګرو ملتونو د عمومي سېكتر او اېجنسو ستائنه كوٶچې ھغوي په سمدستي توګه انساني مرستې لپاره نړيواله مرسته فعاله كولو لپاره راوړاندې شي۔ ده و??ئي?? پاکستان د افغانستان څخه د انخلاء په نړيوالو هڅو كښې د مرستې نه علاوه انساني مرسته او سهولت كښې هر ډول ممكنه مرسته كړې۔ وزيراعظم عمران خان و??ئي?? افغانستان سره د نړيوالې ورورولۍ مثبت تعلق زيات اهم دے، افغانستان كښې د څلورو لسيزو د روان جنګ ختمولو دا يوه نادر موقع ده كومه چې ضائع كول پكار نه دي، په دې نازك وخت كښې منفي خبرې خپرول يا پروپېګنډه كولو كښې ككړ پاتې كېدل به غېر دانشمندانه وي، دې سره به د امن امكانات كمزوې شي او افغانانو ته به زيان ورسي۔ ده و??ئي?? طالبانو له ټولو سياسي ډلو لپاره شوې لوظونه ترسره كول پكار دي، دا د افغانستان استحکام لپاره ضروري دي٬ دا ??بر?? هم ضروري ده چې د ټولو افغانانو د حقونو احترام دې باوري كړې شي او دا ??بر?? دې باوري كړې شي چې افغانستان بيا د ترهګرۍ د محفوظ ژالو ځائ پاتې نه شي۔ده و??ئي?? افغانستان د مسلسل شخړو او عدم استحكام ښكار پاتې شوے او پاكستان د څلوېښتو كالو راهسې د 40 لكه افغان كډاولو بوج زغملے، دې لپاره سوله او مستحكم افغانستان د پاكستان په مفاد كښې دے۔ ده و??ئي?? د افغانستان تاريخ د دې خبرې شاهد دے دې افغانستان د بهر څخه نشي كنټرول كېدے، مونږ به د مستحکم، خپلواكه او سوكاله افغانستان ملاتړ جاري ساتو۔ وزيراعظم و??ئي?? پاکستان خپل پام “جيو پاليټيکس” څخه”جيو اکنامکس” پلو ګرځولے كوم چې په امن٬ پرمختيائي شراكتدارۍ او رابطه اډانه دے۔ ده و??ئي?? پاکستان د جغرافيائي محل وقوع په اعتبار سره د قدرتي پل په توګه مېنځنۍ اسياء س??ئي??ي آسياء سره تړي او د دې څرګندونه د اېس سي او پلېټ فارم څخه كېږي، پاکستان مېنځنۍ اسياء كښې زمونږ زياتو شراكتدارو لپاره د سمندر مختصر لاره وركوي۔ ده د ازبکستان د صدر لخوا تاشقند كښې په جولائي كښې د مېنځنۍ او س??ئي??ي آسياء د كنېكټو??ي نړيوال كنفرنس د كوربتوب د اقدام ساتئنه وكړه۔ وزيراعظم و??ئي?? اېس سي او په منطقه كښې د رېل٬ سړك٬ سمندري او د هوائي رابطو څخه تجارت٬ د توان او د اولس اولس سره د تبادلو نوې دوره به پېل شي كوم چې به په منطقه او د دې نه وړاندې په پرمختګ او سوكالۍ كښې ځانګړې كردار ولوبوي۔ ده و??ئي?? دا سيمه ايز روابط به سي پېك سره مستحكم شي كومه چې د بي آر آئي اهمه منصوبه ده٬ مونږ له موثره ګڼ اړخيزه ٬ د ملګرو ملتونو د چارټر د مقاصدو او اصولو٬ د اولس د خپلواكۍ حق٬ د رياستونو د مساوات او خپلواكۍ، د سيمه ايز او جارحيت څخه احتراز كولو لپاره خپل خپل بشپړه حمايت پكار دے۔ ده و??ئي?? مونږ له د افغانستان صورتحال مستحکم كولو لپاره د اېس سي او د كوټلي نقطه نظر تعين پكار دے٬ بايد مونږ د سيمه ايز رابطو اېجنډا مخ په وړاندې بوځو، دا عمل مخ په وړاندې بوتللو لپاره پاكستان په كال 2022 كښې “سيمه ايزې سوكالۍ لپاره د ټرانسپورټ رابطه” په سرخط د يو ورچوئل كنفرنس كوربتوب كول غواړي۔ ده و??ئي?? پاکستان په كال 2022 كښې د “ډيجيټل اکانومي د لارې د يوته اېمپاورمنټ” په موضوع د يو كنفرنس كوربتوب كول غواړي۔ وزيراعظم په دې موقع د ايران نوي متنخب صدر ابراهيم رئيسي له مباركي وركړه۔ ده و??ئي?? چې زه د سعودي عرب، مصر او قطر وروڼو ته د نوې مكالمې په شراكتدار جوړېدو مباركي وركوم۔ ده د اېس سي او عمومي سېكتر نوروف ته پخپله موده ترسره كولو د ھغه مننه وكړه او سفير ژانګ منګ ته ئې د نوي عمومي سېكتر په توګه هركلے و??ئي??و۔ وزيراعظم عمران خان د ازبكستان صدر شوکت مرزي??ئي?? ته 22 ۔ 2021 لپاره د اېس سي او په چيئر(مشري) كولو مباوركي وركړه او ورته ئې د پاكستان د بشپړه ملاتړ باور وركړو
